WAAW (Women Artists’ Art Week) жобасының құрылуы

WAAW Анна Сэндтің Central Saint Martins магистратура бағдарламасы аясында құрылды. Оның мақсаты – өнердегі гендерлік кедергілерді жою.
Статистикаға мән берсек, 2008–2019 жылдар аралығында аукциондарда өнер туындылары $196,6 млрд-қа сатылды. Оның $4 млрд ғана әйел суретшілердің еңбектеріне тиесілі, бұл дегеніңіз – бар болғаны 2%. Сонымен қатар әйелдердің туындылары 42%-ға арзан бағаланады. Әрбір ер адам тапқан 1 фунт үшін әйелдер тек 10 пенс алады. Лондон галереяларының 78%-да ер суретшілердің жұмыстары ілулі. Халықаралық аренада жағдай одан да ауыр: әйелдер Еуропа мен Солтүстік Американың галереяларындағы қазіргі заманғы суретшілердің тек 13,7%-н құрайды. Әлемнің көркемсурет университеттерінде оқуға міндетті Э. Х. Гомбрихтің «Өнер тарихы» атты кітабында 688 беттен тұратын еңбекте тек бір әйелдің есімі аталады.

«Әйелдердің өнердегі рөлі туралы зерттеулер мені шошытты. Мен ұзақ уақыт бойы неге бізге өнер әлемінде өз жолымызды табу қиын? Неге соншама талантты әйелдер көлеңкеде қалып қояды? Осылайша мұның менің жеке мәселем ғана емес, жүйелі проблема екенін түсіндім», – деп өз ойымен бөлісті Анна Сэнд.
Аня үшін WAAW – үстемдік еткен құрылымдарға қарсы шығу, парадигманы өзгерту әрекеті. Ол осы ретте орасан жұмыс атқарды. Күн демей, түн демей, Анна галерея басшыларына әйелдер үшін тең мүмкіндіктер жасаудың маңыздылығын түсіндіріп, көндірді. Әйел суретшілер апталығын өткізу туралы шешім қабылданды, оның аясында тек әйелдер көрмелері ұйымдастырылды.

2022 жылдың маусымында алғашқы WAAW іске қосылды. «Әйелдер өнері тек белгілі бір жерде емес, барша әлемде көрініс табуы тиіс» деген ниетпен Аня 90-нан астам галереяның басын қосты. Serpentine Galleries, Somerset House, Saatchi Yates, Saraband Foundation, Bass Museum of Art және ICA Museum сияқты танымал галереялар WAAW серіктестеріне айналды. Бұл қозғалыс ғаламдық деңгейде жүзеге асып, әйел суретшілердің үні естіліп, жұмыстары түрлі көрмелерде қойыла бастады.
2024 жылы жоба тек «апталық» емес, әйел шығармашылығын атап өтетін айлыққа (кей жерлерде екі айлыққа) айналды. Жақында олар Грекия, Колумбия, Бразилия, Гана және Марокко елдерінде іс-шаралар ұйымдастырды. Тек өткен айда олар Бразилиядағы 11 галереяны қатарына қосты.

Суретшілерге кеңес

Бұл қарапайым кеңес болуы мүмкін, бірақ өз ісіңмен үздіксіз айналысып, тастап кетпеу қажет. Өнер – ғажап нәрсе, бірақ коммерциялық жағын да ұмытпау керек. Мысалы, өнер өнімдерін, декорацияларды жасауды қолға алуға болады.
«Өз шығармашылығын кәсіпкерлікпен шебер үйлестіріп жүрген бірталай өнер адамын білемін. Олар йога кілемшелерінен бастап кестелеу бұйымдарына дейін ерекше тауарларды ұсынады. Бұдан ұялмау керек. Қосымша табыс шығармашылыққа көбірек көңіл бөлуге мүмкіндік береді», – дейді Анна.
Кейде еш шешім жоқ сияқты көрінсе де, қорықпай өнермен айналыса беру керек. Әсіресе аналарға. «Мен көптеген талантты әйелдердің отбасын өнермен үйлестіре алмай, өнерден кетіп жатқанын көрдім. Бұл тек олардың өзін-өзі жүзеге асыру мүмкіндігінен айырмайды, сонымен қатар отбасылық өмірге де әсер етеді. Мұндай отбасыларда балалар өзін бақытсыз, өмірде өз жолын таппай, адасқан адам сияқты сезінетін анамен бірге өседі», – дейді Анна. Ол өзін мысалға ала отырып, жұмыс пен отбасында тепе-теңдік табуға болатынын көрсетеді. Аналық, шығармашылық, WAAW-тағы жұмыс – Аннаның кәдуілгі күн тәртібі. «Таң атпай баламды мектепке дайындаймын, одан кейін жобалар бойынша кездесулер, үй шаруасы, баланы спортқа апару. Ал түнде жұмыс поштасын ашып, шығармашылық идеяларыма ораламын».

Жоспар

«Мен әлемдегі барлық әйел суретшілердің талантының бағаланып, олардың да үні естілгенін қалаймын. WAAW ер адамдарды кемсіту үшін жасалған жоба емес. Бұл – әйелдерді шабыттандырып, оларды шығармашылықпен айналысуға ынталандыру үшін құрылған жоба».
Бірақ Аннаның бұдан да ауқымды арманы бар. Бір көрмені өткізгенде, оның барлық қатысушылары – кураторлар, әкімгерлер, PR-мамандары жалақы алады. Барлығы, тек суретшіде жалақы жоқ.
«Неліктен көрменің тұжырымдамасы мен мағынасын жасап шығатын, көрермендерді тартатын ең шығармашыл адам тұрақты кіріссіз қалады? Неліктен ол тек сатылымдар мен пайыздарға үміт артуы керек? Мен осы жүйені өзгерткім келеді. Суретшілерге, мейлі, әйел адам болсын, мейл, ер адам болсын, қаржылық тұрақтылықты сезінуге мүмкіндік беретін жоба жасағым келеді».