Кәсіпкер Марат Омаров «Халық халық үшін» салған футуристік The ARK World жобасы жайлы айтып берді

Пандемия баршамызға тұрақтылықтың, табиғатпен байланыс пен әлеуметтік қарым-қатынастың қаншалықты маңызды екенін жақсы түсіндіргендей. Коста-Рикадағы Марат Омаров құрған регенеративті The ARK ауылы — осындай ойлардың жемісі болса керек.

80 гектар аумақты қамтитын жерде адамдар қоршаған ортамен үйлесімде тіршілік етеді. Жайлы өмір салтынан да бас тартпаған. Алайда мұнда супермаркеттердің орнына органикалық фермалар қызмет етсе, энергетикалық компанияларды күн панельдері алмастырған. Қала шуын ұмытып, оның орнына көршілердің достық рәуіштегі жиын-тойлары көңілді дауыстарын ләззат аласыз. Бұл жерде инвесторлар да, коуч-мотиваторлар да және сандалған клиенттер де жоқ. Жер сатып алған тұрғындар тек меншік иелері емес, қоғамның белсенді қатысушылары болып, ортақ мүдде мен құндылықтар үшін еңбек етеді.

Мен Маратты көптен бері білетінмін. Ол бұрын Қазақстандағы ірі іс-шараларды ұйымдастыратын. Сондықтан The ARK-ты Instagram-нан көріп, өз көзіме өзім сенбей қалдым. Бұл Марат үшін мүлдем жаңа нәрсе сияқты болып көрінді. Бір қарағаннан утопиялық жоба ма дедім. «Бұл тым тамаша, шын болуы мүмкін емес», – деп ойлағаным рас. Бір күні тағатым таусылып, Мараттың өзімен тікелей байланысқа шықтым.

Tatler Asia
IMAGE Фото: theark.world

Марат, өз жобаңыз туралы айтып беріңізші. Менің түсінуімше, бұл жай ғана поп-ап ауыл емес, нөлден құрылған қауымдастық сияқты, солай ма?

— Иә, бұл расымен нөлден бастап құрылып жатқан елді мекен. Өз күшімізбен инвесторларсыз жүзеге асырып келеміз. Мен бұл жобаға пандемия кезінде кірістім. Сол уақытта Мексикада тұрдым, 2017 жылдың соңында Қазақстаннан көшіп барған едім. Мексика маған қатты әсер етті: рухани машықтар арқылы мен өмірге мүлдем басқаша қарай бастадым. 2021 жылы жобаны жүзеге асыруға жер таптым және тұрақтылық принциптеріне негізделген жаңа өмір салтын құру керектігін түсіндім. The ARK – бұл жай ғана ауыл емес, пікірлес адамдардың қауымдастығы. Бізде әдеттегі девелопер мен клиент арасындағы шекара жоқ. Мұнда жер сатып алған адамдар автоматты түрде команданың бір бөлігіне айналады. Бұл — «адамдар жасаған және адамдар үшін жасалған қауымдастық».

Біз дәстүрлі капиталистік тәсілдерден бас тарттық. Классикалық девелоперлік жобалардың көпшілігі инвесторлардың мүддесін бірінші орынға қояды, алайда біздің модель басқаша. Біз регенеративті бизнес құрып жатырмыз. Ол тұрғындардан бастап табиғатқа дейінгі барлық қатысушылардың мүдделерін тең дәрежеде ескереді.

Бұл іс жүзінде қалай жұмыс істейді?

— Мысалы, компанияның 70%-ын мен резиденттерге, командаға және бізден жерді сатып алған коста-рикалық жанұяға бердім. Біз болашақ жаңа модельмен дами алатынына сенеміз. Және капитализм, әсіресе Батыс елдерінде, өзін сарқып бітірді деп санаймыз. Адамдардың іздеген баламалы өмірін біздің ауыл ұсынады. Қазіргі уақытта бізде 38 ересек резидент, 13 бала және шамамен 20 команда мүшесі бар. Олар — бұрынғы өмірлерін тастап, жаңа әлем құруға келген 19 елдің өкілі.

 

Tatler Asia
IMAGE Фото: theark.world
Tatler Asia
IMAGE Фото: theark.world

Сіз «регенеративті бизнес» дегенді тілге тиек еттіңіз. Бұл не сонда?

— Бизнестің осы бір үлгісі ең алдымен табысты көбейту үшін емес, үйлесімді дамуды қамтамасыз ету үшін қызмет етеді. Мұнда тек табиғатпен өзара әрекеттесу емес, жобаның барлық қатысушыларының тең құқықтары да маңызды орында. Біз адамдар өз қабілеттерін дамытып, мақсаттарын жүзеге асыра алатын, сана биігіне ұмтылып, әлемді өзгертуге ықпал ететін орта жасауды мақсат етеміз. Бұл өмірге басқаша қарап, қоғам ішіндегі қарым-қатынасты өзгертеді. Адамдар күтпеген жерден жай мүлік иеленіп, байи түсуден әлдеқайда ауқымды миссия тауып жатады.

Бұрын қалалар жұмыс орнына жақын жерде өмір сүру қажеттілігінен қалыптасқан деген түсінік бар. Бірақ пандемия интернеттің арқасында кез келген жерден жұмыс істеуге болатынын дәлелдеді. Бұл біздің жобамыз сияқты тың бастамаларға жол ашты.

Адамзат тарихында алғаш рет жұмыс географиясына байланбастан өмір сүретін орынды таңдау мүмкіндігі пайда болды. Көптеген адамдар заманауи технологияларды табиғатқа жақын болу мүмкіндігімен ұштастыруды қалайды. Олар өз азық-түлігін өсіргісі келеді, денсаулығына қамқорлық жасап, күн мен таза ауадан ләззат алуды, саналы өмір салтын ұстануды армандайды.

Бірақ біз жай ғана өзімізге қолайлы орын жасаумен шектелмейміз. Біздің мақсатымыз – әлемге әділ әрі экологиялық өмір сүру жүйелерін қалай құруға болатынын көрсету. Біз көпке үлгі болғымыз келеді. Және басқалардың осындай қауымдастықтарды құруына, біздің қателіктерімізден сабақ алып, кемелдене түсуіне ықпал еткіміз келеді.

Қазіргі аяқ алыстарыңыз қалай?

— Алғашқы екі жыл оңай болған жоқ. Не дегенмен бұл да бір стартап қой. Бірақ 2024 жылы біз қауымдастықтың жұмыс істей бастағанын көрдік. Әлемнің түкпір-түкпірінен көп адам келді, процесс қарқын ала бастады. Бұрын мұндай нәрсемен айналысамын деп ешқашан ойлаған емеспін. Бұл мен үшін жеке басымның даму жолына да айналды. Соңғы алты жыл ішінде өмірге жаңа қырынан қарауға көмектесетін жаңа тәжірибе мен ақпаратқа қол жеткіздім.

Қазақстаннан Мексикаға кетуге не түрткі болды?

— Бұны жай кездейсоқтық шешім десем де болады. Менің Мексикаға көшу туралы нақты ойым болған емес. Біз үлкен жобаны аяқтағаннан кейін, 2017 жылдың күзіне қарай жаңа кезеңді бастау керектігін түсіндім. Бала кезімнен театрға қызығып, өнерді сынап көргім келетін. Сол себепті Лос-Анджелеске бардым. Бірақ кейін – Мексикадан бірақ шықтым. Бұл достармен бірнеше күнге көңіл көтеріп қайтайық деген шешімнің мен күтпеген салдары болу керек. Бірақ, ең қызығы, ұшақтан түскен сәтте-ақ, өзімді үйде жүргендей сезіндім. Дәстүрлері, мәдениеті, тағамдары, тілі, ара-тұра болатын хаосына дейін – бәрі маған бөтен болып көрінбеді. 

Одан кейін Қазақстанда, біраз уақыт Мәскеу мен Балиде болдым, бірақ ешбірінде өзімді Мексикадағыдай жайлы сезінбедім. Ақырында қайтып келіп, сонда біраз тұрдым. Мен онда рухани дамумен айналыса бастадым, медитация курстарына қатыстым, ежелгі дәстүрлерді зерттедім. Осы ізденіс мен құйылып келіп жатқан жаңа білім маған қауымдастық құрудың миссиям екенін түсінуге септігін тигізді.

Tatler Asia
IMAGE Фото: theark.world
Tatler Asia
IMAGE Фото: theark.world

The ARK кәдімгі коттедж қалашықтан не тұрғын үй кешенінен несімен ерекшеленеді?

— Стандартты коттедж қалашықты елестетіп көрелік. Әдетте, онда жылжымайтын мүлік төлеуге қабілетті кез келген адамға сатылады. Ал бізде жағдай мүлдем басқаша.

Біріншіден, біз жылжымайтын мүлікті кез келген адамға сатпаймыз. The ARK-қа кіру үшін үш кезеңнен өту керек: сауалнаманы толтыру, сұхбаттасудан өту және қауымдастық құндылықтарын қолдайтыныңызды дәлелдеу. Біз ұстанатын қағидалар бар. Егер үміткер оларға сәйкес келмесе, өкінішке қарай, келісім жүзеге аспайды.

Екіншіден, жер сатып алған кезде сіз жай ғана меншік иесі болмайсыз, сонымен бірге profit partner боласыз. Қалашықтың инфрақұрылымы дамыған кезде, жалға беру, мейрамханалар, мектептер, медициналық орталықтар сияқты барлық активтерден түскен пайда резиденттер арасында бөлінеді.

Ақырында, тұрғындардың қауымдастық өміріне белсенді қатысуын қалайтынымызды айта кеткен жөн. Біз ерекше үлес қосқысы келетін адамдарды іздейміз. Сіз тек өз үйіңізді ғана емес, сонымен қатар бүкіл ауылды дамытып, жалпы прогреске септігіңізді тигізе аласыз.

Сіздерде сынмен бетпе-бет келген кездер болған шығар. Әсіресе жобаларыңызды әлдебір сектамен салыстыратындар бар ма?

— «Сіздер секта емессіздер ме?» деген сұрақты жұрт маған бірнеше рет қойды. Әрине, біз секта емеспіз. Бірақ мұндай ойлар қайдан туындайтынын жақсы түсінемін. Адамдар жаңа нәрсеге тап болғанда, оны бірден қабылай алмауы мүмкін. Сол себепті  сыннан гөрі көбіне түсініспеушілік жиі кездеседі.
Өзгелер «мына жағдайда неге былай жасамайсыздар?» деп үйреншікті модельдерден шешім ұсынады. Бірақ біз дәстүрлі схемаларға сүйенбей дамуды таңдағанбыз. Біз мүлдем жаңа нәрсені жасап жатқандықтан дайын нұсқаулықтарымыз жоқ. Бұл, әрине, қиын процесс, әсіресе жолдың басында жалғыз болған кезде мүмкін еместей болып көрінеді. Мен үшін 2022 жыл мен 2023 жылдың басы ауыр кезең болды. 2024 жылдың ортасына дейін бізде сатылым болған жоқ, мен өз-өзіме күмәндана бастағам. «Егер бәрі жұмыс істемей қалса ше?» деген сауал басымнан шықпай қойған кездер де болмады емес, болды. Мен жобаны құруға бар мүлкімді сатып, бар жиған-терген қаражатымды құйдым. 

Жаңа нәрсе жасаған кезде, әрдайым ұстараның жүзінде жүргендей боласың. Кейде шешімдерің адамдарға ессіздік болып көрінуі мүмкін. Бірақ өзгеріс енгізгендердің өмірбаянын оқысаңыз, олардың көпшілігі осындай ішкі сынақтарға тап болған.

Бірақ әйтеуір бір сәтте бәрі өзгереді. Мысалы менің жағдайымда 2024 жылдың ортасында біздің миссиямызды шын жүректен қолдайтын адамдар келе бастады. Өз идеяңның тіріліп, жұмыс істей бастағанын көру, расында, керемет сезім екен.

Tatler Asia
IMAGE Фото: theark.world
Tatler Asia
IMAGE Фото: theark.world

Жоба қазір қандай кезеңде? Қандай жұмыстар атқарылды?

— Біз әлі сапарымыздың басындамыз – жалпы идеяның шамамен 15%-ы жүзеге асырылды. Бірақ бұл ең қиын 15% болды, оған инфрақұрылымды құру: жолдар, су құбырлары, құқықтық-нормативтік құжаттарды әзірлеу және команда құру кірді. Бұл кезеңдер енді артта қалды. Қазір біз белсенді құрылыс фазасына көшеміз.

Біз алғашқы йога-шаланы, ортақ асхананы салып жатырмыз, білім беру бағдарламаларын әзірлеудеміз. Сонымен қатар, ғибадатхана салуды жоспарлап отырмыз – бұл діни тәжірибелер үшін емес, өзіңмен үйлесімділікте болуға мүмкіндік беретін орын болмақ.
Бұған қоса, кез келген коттедж қалашығында болатын теннис корты сияқты қолайлы жағдайларды жасап жатырмыз. Мақсатымыз – оларды сыртқы капиталсыз да құруға болатынын көрсету. Біздің ойымызша, адамдарды біріктіру арқылы ортақ құрылысқа жұмылдыру даму тәсілін түбегейлі өзгерте алады.

Жобаларыңыздың негізінде қандай құндылықтар жатыр?

— Әділдік, адалдық, мейірімділік, ашықтық және қуаныш. Осы құндылықтар жобаны қалай құратынымызды, қалай өмір сүретінімізді және тұрғындарымыздың қандай болғанын қалайтынымызды айқындайды.

Ал сіздің басты құндылығыңыз қандай?

— Тұтастық – бұл адалдық пен моральдық қағидаттарға берік болу: құндылықтарыңа сәйкес әрекет ету, іс-әрекеттерің үшін жауапкершілік алу және сөзіңе, ісіңе сенімді болу.

Tatler Asia

Темы