Тамыры терең тарихымызды сақтап қалу жолында отбасылық тағам құпияларының маңызын Лариса Пак қаузады
Үш жыл бұрын АҚШ-та азық-түлік жеткізуге арналған стартапта жұмыс істедім. Көбіне азық-түлік қоймасында жүретінмін. Бірақ әр демалыс күні пилатес сабағынан кейін құйтақандай куперімді айдап, жаным жай табатын H-Mart супермаркетіне келетінмін. Бұл азиялық тауарлар дүкені. Атауындағы “H” корейдің han ah reum – «азық-түлікке толы алақан» дегенін білдіреді. Жып-жылы атау. Дәл сол жылы алақан жетпейтіндей көрінетін кейде. Сөйтіп жүргенде анасынан айырылға Америкадағы корей қызының сол дүкенге келіп, анасын еске алған сәттері туралы “H-Mart-тағы мұң” кітабы жарық көреді ғой. Мен де бас кейіпкер секілді сезімтал болсам да, ол жерге естеліктер іздеп емес, елге деген сағынышымды басу үшін баратынмын.
Жылтыраған Америкада маған «өзімді үйдегідей сезіну” жетіспейтін. Еркін тыныс алып, өзімді «өз қоғамымда» жүргендей сезінгім келетін. Осы бір барлық жағынан “аппақ” штатта менен басқа азиат жоқтай көрінетін. Жалғыз жұбанышым – кішкентай пилатес студиясы еді, бірақ ол жерде де йога матрасын қолтықтаған аққұба әйелдерден көз ашпайсың.
Бара бара, H-Mart менің үйімдей болып кетті. Ол Алматының Көк базарына ұқсайтын. Сан алуан көкөністердің неше түрлі қатары, “мә, жеші” деп ұсынып тұратын аспаз апайлар бар корей салаттарының қатары, шикі еттің иісі - түһ, шіркін, тамаша еді ғой. Дәл осы орында мен өзімді ерекше жайлыы сезінетімін. Бір күн тура сондай сезімді қайта бастан өткергім келіп, бағанағы футбол алаңындай үлкен H-Mart павильонына кіріп барсам, “сары” деп нәсіл түсі бекіген азиаттардың түр-түрін кезіктірдім. Таптым-ау сені дедім. Сөйтіп жүргенде аяқ астынан Алматылық эмигранттарға кез болдым. Оларды сыртқы кейпінен бірден танығандай болдым. Сөредегі тауарларды жылдам көзбен шолып шығып, шұлық үстіне киген сандаликтерімен әлдеқайда асығып жүретін.
Осыдан-ақ Алматыны қатты сағынатынымды сезген шығарсыз. Сондайда күйзеліске түсуден тамақ қана “құтқарып” қалатын. Ностальгия қалай жұмыс істейтінін білмейм, бірақ мені борщ та, фунчоза да “жұбата беретін”. Бір күні Наурыз мерекесіне арнап алғаш рет бауырсақ пісірдім. Америкалық әріптестерім оны мексикалық пончиктерге ұқсатып, үстіне қатырып тұрып қант ұнтағын себуге кеңес берді. Мырс еттім де жүре бердім.
1 / 1
Тамақ пен естеліктер арасын не байланыстырады өзі? Бәлкім, тамақтың құпия рецепті расымен де махаббат шығар. Ол адамға алдымен ана сүті арқылы енсе, кейін құймақ пен ет арқылы берілетін сияқты.
Бір жолы біз видеожоба жасадық, онда адамдар өздерінің ата-әжелері, аналары мен әкелері тағам арқылы қалай сүйіспеншілік көрсеткені туралы естеліктерімен бөлісті. Менің досым Арсен отбасылық жиындарға арнап атасының таба-нан (қышқыл дәмді, үлкен бәліш тәрізді отқа піскен нан) дайындайтынын айтты. Атасы сол ыстық нанның бөліктерін немерелеріне бөліп беретін, ал Арсеннің балалық шағындағы ең қымбат естеліктерінің бірі осы еді.
Тағы бір қатысушы – Зарина жазғы демалыста Қазанда тұратын әжесіне қонаққа барғанын, оның зур-бәлеш (татарлардың етті бәліші) пісіріп беретінін есіне алды. Қытырлақ қамыр алтын түске боялып піскенде, томпайып, ішінде сорпа қайнап жатқандай әсер қалтыратын. Бәліштің бетін әжесі пышақпен кескенде, бәліш қорап секілді ашылады екен. Сол қамыр қақпағы еш сынып кетпей әдемі көрініске куә қылатын дейді Зарина.
Кейбір естеліктер ностальгиямен тығыз байланысты, өйткені тағам туралы естеліктер бір жағы үйді сағындыруы, көңіл құлазытса, тағы бір жағынан сағынышты басуға көмектесе алады. Тамаққа деген сағыныш белгілі бір мекен-жайға, уақытқа байланысты болмайды. Ол белгілі бір иіс, дәм не текстура арқылы жүрек қылын қозғайды. Таңғаларлығы, бұл сезімдер тек жеке адамдарда ғана емес, тұтас қауымдастықтар мен ұлттарда да болады. Нью-Йоркте танымал «Ташкент» деген дүкен бар. Оливье салаты мен корейдің сәбіз салаты палау, самсалармен бір сөреде тұрады. Бұл ортақ “тағамдық жадтың” айқын көрінісі секілді, солай ма?
