ATLAS сарапшылары базарлар мен сауда орындарын дамытуға арналған бірнеше бағыт ұсынады. Мақсаты – базарларды тұрғындар мен туристер үшін тартымды ету, дамып келе жатқан мегаполистердің талаптарына сай құру, сондай-ақ азиялық базарлардың атмосферасы мен әлеуметтік-мәдени ерекшеліктерін сақтау.

Кеңістік

Базарлар тек азық-түлік сатылатын орын емес, аудандық және қалалық өмірдің орталығы болуға тиіс. Бұл базарлардың демалыс орнына, қоғамдық өмір мен іс-шаралар өткізілетін орынға айналуын білдіреді. Сондықтан базарлар жай ғана ыңғайлы павильондармен шектелмей, көп функциялы әрі қолайлы орта құруы керек.

Мысалдар:

Братислав базары, Мәскеу: Реконструкциядан кейін бірінші қабатта модульдік сөрелері бар 60 дүкен ашылды. Бұл кеңістікті маусымдық мерекелерге түрліше оңай өзгертуге мүмкіндік берді. Мұндай жаңалық базардың экономикалық тартымдылығын да арттырды.

Mercado de Bolhão, Порту: Екі жылдық реставрация нәтижесінде барлық дүңгіршектер мен жарнамалық тақталар бірыңғай стильге ие болды. Тарихи сәулет үлгісімен өзінше үйлесім тапты. Мұндай тәсіл ТМД елдеріндегі базарлардың бей-берекет көрінісі үшін өте өзекті сияқты.

Пайдаланушылар

Базарлардың экономика мен қоғам үшін маңызды ерекшелігі – олар әлеуметтік байланыстарды қалыптастырып, нығайта алады. Сонымен қатар, базарлар мызғымас берік қоғам құру алаңына да айнала алады. Бұл үшін базардың қызмет көрсету аясын кеңейтіп, оны заманауи технологиялар арқылы танымал ету қажет. Мысалы, Лондондағы Borough Market командасы ай сайын танымал аспаздар мен медиа тұлғаларды шақыра отырып, әртүрлі тақырыптарда подкастар жүргізеді. Сингапурдағы MarketFresh базары сатушылар мен жеткізушілер жайлы бейнероликтер түсіреді. Мұндай лайфстайл контент тек жаңа аудиторияны тартуға ғана емес, базардың құндылықтарын белсенді насихаттауға да мүмкіндік береді.

Базарлардың тағы бір әлеуеті – оларда көпшілікке арналған іс-шараларды өткізу. Бұл үшін арнайы орындардың болуы да міндетті емес. Мексикадағы Mercado Sánchez Pascuas базарында жергілікті биліктің қолдауымен тұрақты түрде концерттер, билер және дегустация шаралары ұйымдастырылады. АҚШ-тың Орегон штатындағы Oregon City Farmer Market базарында балаларды дұрыс тамақтануға үйрететін Power of Produce Club сияқты білім беру бастамалары қолға алынған. Ойын түрінде және көңілді шеберлік сабақтары арқылы балаларға пайдалы әрі дәмді тағамдар дайындау және көкөніс өсіру жолдары үйретіледі.

Басқару

Базарларды басқаруда қызықты ерекшелік бар: сауда дәстүрлері мен мәдени ерекшеліктерді сақтай отырып, оларды заманауи технологиялармен үйлестіру тапсырмасы анау айтқандай оңай дүние емес. Процестерді цифрландыру және сапаны қатаң бақылау базарлардың күнделікті азық-түлік сатып алу орны ретіндегі рөлін күшейтеді.

Мысалы, Брюссельде базарлардың жұмыс уақыты мен апта күндері бойынша жүктемесін қадағалауға мүмкіндік беретін онлайн-портал іске қосылған. Барселонада базарларда онлайн сауда жасауға мүмкіндік беретін бірыңғай жүйе енгізілген. Бұл сатып алушылардың уақытын үнемдеп, сатушыларға қолдау көрсетуді мақсат етеді. Ливандағы Souk El Tayeb базарында сапаны бақылаудың қатаң стандарттары бар, оларды сатушылар да, сатып алушылар да біледі. Бұл жаңа сатушылардың жұмысқа бейімделуіне септігін тигізіп, тұтынушымен байланысты барынша ашық етеді.

Осы зерттеуден соң табысты базарлардың тек сауда орны емес екендігіне көзіміз жетті. Көп функционалдығы арқасында мен мен деген сауда орталықтарымен бәсекелесе алатын жағдайға жеткен. Олар туристер үшін де тартымды болып келеді. Оған қоса, базарлар – инвестиция үшін тамаша мүмкіндік көзі. Десе де, мол табыс үшін мына үш маңызды аспектіні ескеру қажет: дәстүрлерді сақтау, инновацияларды дамыту және базарды қоғамда танымал ету. Базарларды базар ететін тағы бір сипат – олардың шынайылығы. Онсыз базарлар жай ғана тағы бір сауда орталығына айналып кетуі мүмкін. Алайда бұл олардың архаикалық ережелер бойынша жұмыс істеуі керек дегенді білдірмейді. Керісінше, мұнда модернизация мен пиарды мықтап қолға алу керек. ATLAS зерттеуі көрсеткендей, заманауи базар – рудимент емес, мегаполистің жарқын әрі маңызды элементі.