Ысталған лапсанг сушонгты тағы қандай тұлғамен байланыстыруға болады? Әрине, Уинстон Черчилльмен! Британдық премьердің осы шайға деген сүйіспеншілігін тікелей түрде растайтын архивтік құжаттар не жазбалар табылған жоқ. Алайда лапсанг сушонг Черчилльдің жеке талғамдары тұрғысынан жиі аталады. Сондықтан саясаткердің торфты виски мен сигара сияқты «түтінді» қызықтарға деген сүйіспеншілігі лапсанг сушонгты айналып өтпеді деп болжауға болады. Сіз де жайлы каминнің түбінде сигара мен ысталған шай ұстаған Уинстон Черчилльді елестеттіңіз бе?

Ет пен ірімшікке арналған шай

Лапсанг сушонг шайының қайталанбас түтінді хош иісі нағыз эстеттерге арналады. Шайдан түтінмен қатар зімбір, қара өрік, кептірілген алмұрт, жаңғақ, даршын және карамель дәмдері байқалады. Англияда бұл шайды ащы тағамдармен, сүрленген ет пен балықпен, сондай-ақ ірімшікпен (горгонзола, ешкі ірімшігі, ұзақ сақталған чеддер) бірге береді. Шай ноталары тағамдардың дәмін жақсы толықтырады. Бұл шайға қант қоспайды, бір тілім лимон салуға болады. Сусында кофеин көп, сондықтан оны ұйықтар алдында ішпеген жөн.

Күрделі шайдың күрделі тағдыры

Ысталған шайдың пайда болуы туралы екі түрлі аңыз бар —шындыққа жақынырағы қайсы екенін ешкім білмейді. Біріншісі былай дейді: 400 жыл бұрын түн ішінде шай аулының ішімен қытай әскери отряды өтіпті. Қатты шаршаған сарбаздар шаруа қожалықтары шатырларының астында түнейміз деп шешім қабылдайды. Жаңа жиналған жапырақ салынған қаптардан төсеніш жасап алып, сарбаздар ұйқыға кетеді. Келесі күні фермерлер асыл жапырақтарының мыжылып, (жұмсағырақ айтқанда, әскер иісімен) иістенгенін көріп, шошиды. Өнімді құтқарамыз деп олар жапырақтарды вокқа салып қуырып, қарағай отыны үстіне жайып, ыстайды. Үрейленген қытайлар бұл апаттың салдары әлемге ерекше, еш нәрсеге ұқсамайтын шай түрін сыйлайтынын білмейді. Ысталған шайдың ерекше иісіне тәнті болған Голландиялық саудагерлер осы сирек кездесетін шай үшін ауылға жыл сайтын баратын болыпты.

Тағы екінші аңыз бар, біріншіге уақыт кезеңімен ұқсайды: 400 жыл бұрын шай керуені Ұлы Жібек жолымен жүріп келе жатыпты. Жол ұзақ әрі ауыр, тау бораны мен өткір жел де қуанышты жайттар емес. Бір күні керуен межелі жеріне жақындай бергенде кенет аспанды түнек басады. Нөсер жауып, бірнеше күнге созылады. Шай шылқылдап кетеді. Тауарды сақтауға тырысқан керуеншілер отын жарып, от жағып, шайды кептіруге кіріседі. Нәтижесінде шай жапырақтары қарағайдың хош иісін бойына сіңіреді. Содан бері еуропалық шай сүйер қауым олардан ысталған шайды көптеп әкелуді талап ететін болыпты.

Шайыр мен от құйылған шыныаяқ

Бұл шайдың қызығы суық түскенде басталады. Оны әдетте суықта жүріп, физикалық белсенділікпен айналысқаннан кейін ішеді: альпинизммен айналысқанда, шаңғы тепкенде немесе аққала жасағанда. Шай блогерлері лапсанг сушонгты бастурмамен, грильде піскен етпен, карримен және асқабақ сорпасымен бірге ішкенді ұнатады. Алайда әркімнің өз талғамы бар ғой — кім біледі, бәлкім, сіз оны бешбармақпен бірге іше бастарсыз.

Сергей Рыбиктің мақаласына негізделген.